Passiflora (Çarkıfelek) Bitkisi Nedir, Yan Etkileri Nelerdir?
Özellikle Amerika yerli halkının bitkisel tedavilerde kullandığı en önemli bitkilerin başında passiflore çiçeği gelir. Passiflore, çarkıfelek, tutku çiçeği veya aşk çiçeği olarak anılan bu bitkinin çarpıcı çiçekleri, lezzetli meyveleri ve sakinleştirici etkisi bulunmaktadır. Bu yazıda çarkıfelek diğer adıyla tutku çiçeğinin ne olduğu, bileşenleri, çeşitleri, sınırlamaları ve yan etkileri üzerine bilgiler bulunmaktadır.
Çarkıfelek Çiçeği Nedir?
500’den fazla farklı passionflower türü (Passiflora), Passifloraceae bitki ailesine aittir. En yaygın olanları aşağıdaki gibidir:
• Passiflora incarnata – mor çarkıfelek
• Passiflora caerulea – mavi çarkıfelek
• Passiflora edulis – aşk meyvesi veya maraçya
• Passiflora foetida – kokuşmuş çarkıfelek
Bazıları sarmaşık, bazıları ise çalı veya küçük ağaçlar olarak büyümektedir. Baharın sonlarında, sadece bir gün boyunca açık kalan, büyük ve güzel çiçekler açmaktadırlar. İspanyol fetheden savaşçılar bu eşsiz çiçeğe İsa’nın tutku adını vermişlerdir. Çiçek parçalarının sayısı ve İsa’nın hayatının son günlerinden belirli olaylar arasında karmaşık bir sembolizm bulmuşlardır. Çiçek aynı zamanda bir saate benzer ve birçok ülke ona saat çiçeği de demektedir. Çarkıfelek çiçekleri Latin Amerika’ya özgüdür, ancak herhangi bir tropik alanda iyi büyümektedirler. Ve bu çiçekler göz alıcı güzelliğe sahip çiçekler ve lezzetli meyveler için yetiştirilmektedir. Dünyanın dört bir yanındaki kişiler Passiflora edulis’in meyvesini, meşhur aşk meyvesi veya maraçya’nın tadı adını vermektedir. Ayrıca Yerli Amerika halkı sigara gibi içmek için kurutulmuş tutku çiçeğini kullanmaktadırlar.
Passiflora çiçeğinin avantaj ve dezavantajları olduğunu iddia eden iki grup bulunmaktadır. Bu gruplardan avantajları olduğunu iddia eden grubun fikirleri şu şekildedir:
• Kaygıyı hafifletir
• Uyku kalitesini artırır
• Menopoz semptomlarını azaltır
• Madde bağımlılığını hafifletir
• Dikkat bozukluklarına yardımcı olur
Passiflora çiçeğinin avantaj ve dezavantajları olduğunu iddia eden iki grup bulunmaktadır. Bu gruplardan dezavantajları olduğunu iddia eden grubun fikirleri şu şekildedir:
• Klinik çalışmalarda dikkat çeken uyarılar bulunmaktadır
• Zayıflama ve sindirim sorunlarına neden olmaktadır
• Psikoaktif ilaçlar ile etkileşime girmektedir
• Hamileler için tehlikelidir
Tıp Alanında Kullanımı
Mor aşk çiçeği veya maypop (Passiflora incarnata), geleneksel tıpta uzun bir kullanım geçmişine sahiptir. Yaprak dökmeyen bu asma 6 metreye kadar uzamaktadır, yol kenarları ve atık alanlar dahil olmak üzere kentsel koşullarda da yetişmektedir. Yerli Amerikalılar uykusuzluk, endişe, nöbet, ağrı ve daha fazlası için aşk çiçeği kullanmışlardır. Sömürgeciler bu sakinleştirici otu benimsemiş ve onu Avrupa bitki dünyasında önemli bir çözüm haline getirmiştir. Diğer geleneklerde kas krampları, astım ve hatta kanserle mücadele için aşk çiçeğini kullanmışlardır. Rahatlatıcı özellikleri günümüzde daha da popülerdir, stresli bir yaşam ve zihinsel rahatsızlıklar için umut verici bir çözümdür.
Bileşenleri
Aşk çiçeği denmesine rağmen, bütün bitkilerin tıbbi değeri bulunmaktadır. Toprak üstü kısımlar, biyoaktif gibi çok çeşitli bileşenler içermektedir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Flavonoidler: Vitexin, isovitexin, apigenin, chrysin, orientin
• İndol alkaloidler: Harman, harmin, harmalin, harmol
• Fenolik asitler: Formik asit, butirik asit, GABA
• Yağ asitleri: Linoleik, palmitik, oleik
• Siyanojenik glikozitler
• Maltol
• Uçucu yağlar
Standardize edilmiş aşk çiçeği (P. incarnata) ekstreleri, vitexin veya isovitexin olarak ifade edilen toplam flavonoidlerin % 3,5 veya % 7’sini içermektedir. Bileşenler ve tıbbi özellikleri türler arasında değişmektedir. Passiflora edulis, yaygın olarak aşk meyvesi olarak adlandırılan tatlı meyvesiyle ünlüdür, ancak zayıf terapötik değeri bulunmaktadır.